Jarno (59) zit in zijn werkkleding op de bank bij de receptie. Zijn stalen neuzen zwiepen zenuwachtig door de lucht. Naast hem staat een kratje vol boeken. Uit elk boek steekt een wc-papiertje. ,Ik volg je al een tijdje op Instagram’, begint Jarno. ,Deze boeken heb ik voor je besteld, ik denk dat je ze wel interessant vindt. Ik heb alvast de belangrijkste secties voor je uitgezocht, vandaar die papiertjes’, zegt Jarno met een grote grijns.
Jarno werkt momenteel als tegelzetter, na een loopbaan als botanicus en docent. In al zijn vorige banen is hij na een tijdje weggestuurd. Meestal omdat hij volgens de werkgever niet aan het curriculum voldeed. De geschiedenis staat op het punt zich te herhalen. ,Mijn werkgever heeft gezegd dat ik moet gaan uitkijken naar een andere baan. Ze zeggen vanwege bedrijfseconomische redenen, maar ik denk dat ze mij gewoon niet in het team vinden passen’, vertelt Jarno.
Jarno vertelt over de bouwkeet waar hij elke dag met collega’s in vertoeft. De harde boeren en scheten, schuine grappen en opmerkingen over vrouwelijk schoon dat de keet passeert zijn er niet van de lucht. Jarno ergert zich hier aan. Hij citeert tijdens de koffiepauze uit Nietzsche en vertelt honderduit over de laatste onderzoeken die hij gelezen heeft in New Scientist. ,Ze hangen dan wel aan mijn lippen hoor. Stiekem vinden ze mijn verhalen wel intrigerend. Maar toegeven zullen ze het niet snel. ‘Daar hebben we onze Jarnosoof weer!’ wordt er dan gekscherend geroepen. Ik hou me tegenwoordig maar een beetje afzijdig.’
Jarno vertelt hoe hij tegelzetter is geworden. ,Al mijn hele loopbaan wordt mij duidelijk gemaakt dat als ik mezelf ben, ik niet voldoe. Het moet altijd meer van zus en minder van zo. Hierdoor heb ik jaar na jaar concessies gedaan in wie ik ben en waar ik voor sta. Ik ben graag de onderzoeker op de achtergrond. Ik observeer liever dan dat ik vooraan sta met mijn mening. In de huidige arbeidsmarkt red je het niet altijd als je niet mondig in de voorhoede zit.’
Iedereen heeft een arbeidsmarktidentiteit. Deze bestaat naast je opleidingen en werkervaring uit je kennis, vaardigheden, persoonlijkheidseigenschappen, drijfveren, manier van communiceren, werkwijze en ambitie. Heel wat 50-plussers hebben door de jaren heen steeds een beetje van hun arbeidsmarktidentiteit ingeleverd door ontvangen feedback en tegenvallende resultaten. Ze gaan een beetje zwalken op de arbeidsmarkt. Hun loopbaan wordt een lappendeken van onzorgvuldige keuzes voortgekomen uit angst en onzekerheid.
In plaats van uit een niet passende baan te stappen, passen ze zichzelf aan en boeten ze in op datgene waar ze voor staan. Totdat hun richting op de arbeidsmarkt zo diffuus is, dat werkgevers er ook geen chocola meer van kunnen maken. Met ontslag en afwijzingen tot gevolg.
Jarno, een filosoof met stalen neuzen. In de weken die volgen blijkt dat hij de boeken die hij in het kratje aan mij had gegeven, ook voor zichzelf had besteld. Ze niet lezen blijkt geen optie. We vormen een filosofisch boekenclubje dat al nabeschouwend Jarno’s arbeidsmarktidentiteit terugvindt. Na 6 weken vindt Jarno een baan als pedagogisch tuinman. Je moet er maar net van gehoord hebben.
,Ik ga jonge mensen die moeilijk mee kunnen komen in het reguliere onderwijs opleiden tot hovenier. Buitenbeentjes zoals ik wat levenswijsheid en plantenkennis meegeven. Ik had het niet beter kunnen treffen. Aristoteles zei het al: ‘Twijfel is het begin van wijsheid’!’
