Jos stopt met zijn boerderij door de stikstofplannen
Twee jaar geleden kwam Jos (56) voor het eerst op gesprek. Hij maakte zich zorgen over de toekomst van zijn melkveebedrijf dat al zes generaties in zijn familie is. Jos wilde bespreken welke banen in loondienst een optie voor hem zouden zijn. Hij zat met zijn ziel onder de arm in het gesprek. Hij gruwelde bij de gedachte aan elke baan die we als optie bespraken. De zorgen waren van zijn gezicht af te lezen. De prijzenoorlog in de supermarkten maakte dat hij steeds minder betaald kreeg voor het werk dat hij doet. Dit in combinatie met de constante druk om te innoveren om aan alle normen te voldoen, maakte dat Jos en zijn gezin steeds moeilijker rond konden komen.
De dag na ons eerste gesprek belde Jos op. ,,Ik liep gisteren na ons gesprek een rondje over het erf. Ik zag de speelgoedtractor van onze kinderen in de schuur staan. Die staat daar al meer dan vijftien jaar onaangeroerd maar heeft voor mij een grote emotionele waarde. Net zoals het hoefijzer dat boven de ingang van één van de schuren hangt. Dat heeft mijn overgrootvader daar gehangen bij de opening van de schuur in 1876. ‘Hoop en Voorspoed’ staat erin gegrafeerd. Ik moet hoop houden, ik kan dit niet achterlaten.’’
Jos zette zijn schouders er onder. Hij vroeg bij het Rijk de ‘Subsidie voor innovatie en verduurzaming van stallen’ (SBV) aan. Om in aanmerking te komen moest Jos’ aanvraag scoren op 27 punten. Jos haalde er 25 en daarmee werd zijn aanvraag afgewezen. Jos ging een lening aan om zijn stallen te innoveren en zo veel mogelijk emissievrij te maken. Eén van Jos’ zonen wilde het melkveebedrijf voortzetten en de familie besloot alles op alles te zetten om het familiebedrijf toekomstbestendig te maken.
Deze week was Jos er weer. Twee jaar na ons eerste gesprek, al leken de groeven in zijn gezicht te vertellen dat er wel tien jaren verstreken waren.
,,De koek is op’’, zei Jos. ,,Het gaat hier stoppen.’’
Het eerder nog abstracte nieuws over de stikstofmaatregelen dat het nieuws had beheerst, kreeg voor mij een gezicht. Het kreeg een naam, een ziel. Ik zag een gezin, een familietraditie, een berg verdriet, een grote schuld, een opgegeven toekomst, een speelgoedtractor en een hoefijzer uit 1876.
,,Voor wat, Anne-Marije? Vertel me voor wat? Omdat we aan de voet van de Sallandse Heuvelrug liggen en onze eigen overheid het zichzelf met die Natura2000 gebieden onmogelijk heeft gemaakt? 0,05. Onthoud dat getal goed. Dat is in Nederland de Kritische Depositiewaarde voor stikstof. Als onze hond een drol draait in de berm, zitten we er al overheen. Een paar kilometer verderop in Duitsland ligt deze norm op 7, factor 140. Die hele crisis bestaat alleen in Nederland. Wat is precies het probleem? Onze uitstoot of ons bestuur?’’
Nog voor ik kan antwoorden dat het inderdaad wel eens meer om een bestuurlijke crisis dan om een stikstofcrisis zou kunnen gaan, gaat Jos geëmotioneerd verder.
,,Stikstof zorgt ervoor dat gewassen, gras en bomen kunnen groeien. Dat het niet te doen is om die aangeharkte en omheinde Natura2000 parkjes in Nederland is toch overduidelijk? Dit alles gaat niet om stikstof, dit gaat om onze grond.’’
